Burun mukozasında alerjenler nedeniyle oluşan iltihaplanma olarak tanımlanabilen “alerjik rinit” hayat kalitesini düşüren belirtilerle kendini gösteren ve tedbir alınmadığı takdirde kronik öksürük, uyku apnesi, koku hissinin azalması ve astım gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabilen bir hastalıktır.
Alerjik rinit hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir. Farklı dönemlerde belirtilerinin şiddeti azalabilir ya da artabilir. Dönemsel olarak belirtileri şiddetlenebileceği gibi yıl boyu devam eden şikayetlerle de kişilerin hayat kalitesini azaltabilir.
Alerjik rinit alerjenler nedeniyle oluşsa da aslında bu hastalığa ve bu hastalıktan kaynaklı şikayetlere yol açan insan vücudunun kendisidir. Alerjenlerle temas sonrasında bağışıklık sistemi bu maddeleri zararlı olarak sınıflandırıp “histamin” adı verilen doğal bir kimyasal salgılar. Histamin salgılandığında ise alerjik rinit belirtileri ortaya çıkar.
Alerjik Rinit Belirtileri Nelerdir?
Alerjik rinit belirtileri kişiden kişiye değişse de genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Mevsimsel olarak ya da yıl boyunca burun akıntısı yaşanması,
- Burun içinde ve damakta kaşıntı oluşması,
- Ani başlayan cilt kaşıntıları, hapşırıklar ve öksürükler
- Göz yaşarması,
- Burun tıkanıklığı nedeniyle uyku kalitesinin azalması,
- Sinüslerde doluluğa bağlı olarak yüzde ağrı oluşması,
- Gözaltlarında şişkinlik ve koyulaşma,
- Tat ve koku duyularında azalma görülmesi,
- Öksürük ve baş ağrısı oluşumu.
Alerjik Rinit Nedenleri
Alerjik rinite neden olan temel faktör az önce de belirttiğimiz gibi vücudun alerjenlere tepki olarak histamin salgılamasıdır. Bağışıklık sistemi hassas olan kişilerde alerjik rinit görülme ihtimali fazlalaşır. Histamin salgılanmasına neden olan farklı alerjenler şunlardır:
- Bahar ve yaz aylarında havada uçuşan polenler,
- Ölü derilerle beslenen küçük böcekler yani ev tozu akarları,
- Hayvanların ölü derileri ve tükürükleri,
- Havadaki toz ve kimyasal maddeler.
Alerjik Rinit Tedavisi
Alerjik rinit tedavisi hastaya özel olarak kurgulanır ve tedavilerin temel amacı alerjik rinitin belirtilerini ortadan kaldırıp hastaların hayat kalitesini yükseltmektir.
Alerjik rinitin kesin sonuç veren bir tedavisi bulunmamakla birlikte alerjenlerle temasın kesilmesi yoluyla belirtiler mümkün olduğunca hafifletilebilir.
Alerjen Maddelerle Temasın Kesilmesi
Alerjik rinit belirtileri alerjenlerle temasa geçtikten sonra oluştuğu için hastaların tedavisinde ilk olarak reaksiyon gösterilen alerjenlerle temasın kesilmesi hedeflenir.
Bu süreçte hastaların hangi alerjenlere tepki verdiği tespit edilir ve hayat tarzlarında değişiklik yapmaları istenir. Alerjenlerin türüne göre hastaların almaları gereken önlemler farklılaşır.
Evlerde düzenli temizlik yapılması, toz tutan eşyaların değiştirilmesi, bahar aylarında mümkün olduğunca dışarı çıkılmaması, yatak odalarına evcil hayvan sokulmaması gibi tedbirlerle hastaların hayat kalitesi arttırılmaya çalışılır.
Alerjen maddelerle temasın kesilemediği ve belirtilerin şiddetlendiği durumlarda ilaç tedavisi seçeneği değerlendirilir.
Alerjik Rinitin İlaçla Tedavisi
Alerjik rinitin belirtilerini baskılamak üzere tablet, sprey veya burun damlası formlarında antihistaminikler kullanılabilir. Alerjenler ile temas sırasında salgılanan histamin bu ilaçlar sayesinde baskılanabilir.Antihistaminikler haricinde burun etlerinin şişkinliğini ve burun mukozasında oluşan iltihabı azaltan kortikosteroidler; burun hava yolunun genişlemesine yol açan dekonjestanlar da tedavi kapsamında kullanılabilir.
Hangi ilaçların kullanılacağı uzman hekimler tarafından belirlenir ve her hastaya ihtiyaçları doğrultusunda doz ayarlaması yapılır.
Aşı Tedavisi
Alerjik rinit hastalığının Hiposensibilizasyon olarak bilinen aşı tedavisinde vücudun alerjenlere bağışıklık kazanması amaçlanır. Temel amaç küçük dozlarla vücuda alerjen verilmesi ve histamin salgısının azaltılması ya da durdurulmasıdır.
Bu tedavi uzun sürelidir ve medikal tedavilerin sonuç vermediği durumlarda son tedavi seçeneği olarak düşünmelidir.
Alerjik rinitin cerrahi bir tedavisi bulunmamaktır. Ancak alerjik rinit belirtilerinin şiddetini arttıran septum deviasyonu gibi burun septumundaki yapısal sorunların ortadan kaldırılması amacıyla gerçekleştirilen fonksiyon burun ameliyatları ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Bu operasyonlarla burun tıkanıklığı şikayetleri azaltılarak alerjik rinit sorunu yaşayan kişilerin hayat kaliteleri arttırılabilir.
